Есепке сәйкес келетін қатынасты таңдаңыз:
\(\displaystyle 20\) кг шиеден \(\displaystyle x\) литр компот алынады,
ал \(\displaystyle y\) кг шиеден \(\displaystyle 45\) литр компот алынады.
Біздің жағдайда келесі қатынас бар:
\(\displaystyle c=y\) \(\displaystyle d=45\) қатысты
болғандықтан ,
\(\displaystyle a=20\) \(\displaystyle b=x\) қатысты.
Мұнда келесі шамалар қолданылады: шиенің килограмм мөлшері және компот литрінің саны.
Тура пропорционалдылық
Егер есепте бір шаманы бірнеше есе арттырған кезде, басқа шама да сонша есе артса, онда бұл есеп тура пропорционалдылыққа арналған есеп болып табылады.
Егер есепте бір шаманы бірнеше есе азайту кезінде басқа шама да сонша есе азайса, онда бұл есеп тура пропорционалдылыққа арналған есеп болып табылады.
Бұл қатынас тура пропорционалдылық болып табылады, себебі шиенің әр килограмынан бір литр компот алынатындықтан, және шие килограммының мөлшері бірнеше есе артқан кезде, компот литрінің саны да сонша есе артады.
Келесі тура пропорционалдылық берілсін:
\(\displaystyle c\) шамасы \(\displaystyle d\) жататындықтан ,
\(\displaystyle a\) шамасы \(\displaystyle b\) жатады.
Сонда
\(\displaystyle a\cdot d=b\cdot c\).
Демек, берілген пропорционалдылыққа сәйкес келетін дұрыс теңдік:
\(\displaystyle 20\cdot 45=x\cdot y\).
Жауабы: \(\displaystyle 20\cdot 45=x\cdot y\).