\(\displaystyle 550\)-ден \(\displaystyle 88\) қанша пайызды құрайды?
\(\displaystyle \%\)
Бірінші әдіс (пропорция).
\(\displaystyle 88\) саны \(\displaystyle 550\) санының \(\displaystyle x\%\) құрайтын болсын.
Сонда келесі қатынасты жазуға болады:
| \(\displaystyle 550\) | \(\displaystyle 100\%\), | |
| \(\displaystyle 88\) | \(\displaystyle x\%\). |
Бұл сәйкестік тура пропорционалдылық болып табылады, себебі сан бірнеше есе өскен сайын, осы санға сәйкес келетін пайыздар да сонша есе артады.
Сонда тура пропорцияның қатынасынан келесі теңдікті жазайық:
\(\displaystyle x\cdot 550=100 \cdot 88\).
Осы теңдіктің екі бөлігін де \(\displaystyle 550\)-ге бөліп , келесіні аламыз:
\(\displaystyle x=\frac{100 \cdot 88}{550}\),
\(\displaystyle x=\frac{8800}{550}\),
\(\displaystyle x=16\).
Жауабы: \(\displaystyle 16\%\).
Екінші әдіс (пайыздарды анықтау бойынша).
Егер \(\displaystyle 550\) – бұл \(\displaystyle 100\%\) екендігі белгілі болса, онда \(\displaystyle 1\%\) - \(\displaystyle \frac{550}{100}\)құрайды. \(\displaystyle 88\) санында мұндай қанша пайыз болады? деген сұрақ туындайды.
Яғни, \(\displaystyle 88\)-ді \(\displaystyle \frac{550}{100}\) бөлу қажет:
\(\displaystyle 88:\frac{550}{100}=88\cdot \frac{100}{550}=\frac{88\cdot 100}{550}=16\).
Жауабы: \(\displaystyle 16\%\).