Комбайншы егін жинау жұмыстарын бастады. Оны толығымен аяқтау үшін комбайншы тағы \(\displaystyle 288\) гектардан өнім жинауы керек. Егер алаңның жалпы ауданы \(\displaystyle 300\) га екендігі белгілі болса, жұмыс қанша пайызға орындалды?
\(\displaystyle \%\)
Жұмыс \(\displaystyle x\%\) орындалсын. Жұмыс барысында комбайншы \(\displaystyle 300-288=12\) гектардан бидай түсімін жинады.
Жалпы ауданы \(\displaystyle 100\%\)сәйкес келетіндіктен, келесі қатынасты құрастыруға болады:
| \(\displaystyle 300\) гектар | \(\displaystyle 100\%\), | |
| \(\displaystyle 12\) гектар | \(\displaystyle x\%\). |
Мұнда келесі шамалар қолданылады: комбайншы егін жинаған га алқап алаңы және оның бастапқыдан қанша пайыз құрайтыны.
Бұл қатынас тура пропорционалдылық болып табылады, себебі комбайншы өңдеген жалпы ауданды бірнеше есе арттырған кезде, тиісті пайыздар да сонша есе артады.
Келесі тура пропорционалдылық берілсін:
\(\displaystyle c\) шамасы \(\displaystyle d\) жататындықтан,
\(\displaystyle a\) шамасы \(\displaystyle b\) жатады.
Сонда
\(\displaystyle a\cdot d=b\cdot c\).
Сонда бізде:
\(\displaystyle 300\cdot x=12\cdot 100\),
\(\displaystyle x=\frac{12\cdot 100}{300}\),
\(\displaystyle x=4\).
Жауабы: \(\displaystyle 4\%\).