Кез келген нөлдік емес \(\displaystyle c,\, d,\, y\) сандарының дәреже көрсеткіштерін табыңыз:
| \(\displaystyle c^{\,5}\cdot d^{\,-10} \cdot y^{\,8}\cdot c^{\,-3}\cdot d\cdot c^{\,9}\cdot y^{\,2} \cdot d^{\,-6} =c\) | \(\displaystyle \cdot \, d\) | \(\displaystyle \cdot \, y\) |
Дәрежелер көбейтіндісі
\(\displaystyle a\) – нөлдік емес сан, \(\displaystyle n,\, m\) – бүтін сандар болсын. Сонда
\(\displaystyle {\bf a^n\cdot a^m= a^{n+m}}.\)
Формальдығы төмен, негіздері бірдей дәрежелерді көбейту кезінде дәреже көрсеткіштері қосылады.
Алдымен негіздері бірдей өрнектерді топтастырамыз:
\(\displaystyle \begin{aligned}c^{\,5}\cdot d^{\,-10} \cdot y^{\,8}\cdot c^{\,-3}\cdot d\cdot c^{\,9}\cdot y^{\,2} \cdot d^{\,-6} & ={\color{blue}{c}}^{\,5}\cdot {\color{red}{d}}^{\,-10} \cdot {\color{green}{y}}^{\,8}\cdot {\color{blue}{c}^{\,-3}}\cdot {\color{red}{d}}^{\,1}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,9}\cdot {\color{green}{y}}^{\,2} \cdot {\color{red}{d}}^{\,-6}= \\[10px]& =\left({\color{blue}{c}}^{\,5}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,-3}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,9}\right)\cdot \left({\color{red}{d}}^{\,-10}\cdot {\color{red}{d}}^{\,1}\cdot {\color{red}{d}}^{\,-6}\right)\cdot \left({\color{green}{y}^{\,8}}\cdot {\color{green}{y}}^{\,2}\right).\end{aligned}\)
Содан кейін дәрежелер көбейтіндісі ережесін қолданамыз:
\(\displaystyle \begin{aligned} {\color{blue}{c}}^{\,5}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,-3}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,9} &={\color{blue}{c}}^{\,5+(-3)+9} && \,\kern{-3em} ={\color{blue}{c}}^{\,11},\\[10px] {\color{red}{d}}^{\,-10}\cdot {\color{red}{d}}^{\,1}\cdot {\color{red}{d}}^{\,-6} & ={\color{red}{d}}^{\,-10+1+(-6)} && \,\kern{-3em} ={\color{red}{d}}^{\,-15},\\[10px] {\color{green}{y}}^{8}\cdot {\color{green}{y}}^{\,2} &={\color{green}{y}}^{\,8+2} && \kern{-3em} ={\color{green}{y}}^{\,10}.\end{aligned}\)
Осылайша,
\(\displaystyle \left({\color{blue}{c}}^{\,5}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,-3}\cdot {\color{blue}{c}}^{\,9}\right)\cdot \left({\color{red}{d}}^{\,-10}\cdot {\color{red}{d}}^{\,1}\cdot {\color{red}{d}}^{\,-6}\right)\cdot \left({\color{green}{y}^{\,8}}\cdot {\color{green}{y}}^{\,2}\right)={\color{blue}{c}}^{\,11}\cdot {\color{red}{d}}^{\,-15}\cdot {\color{green}{y}}^{\,10}.\)
Жауабы: \(\displaystyle c^{\,11}\cdot d^{\,-15}\cdot y^{\,10}.\)